ugljen

ugljen (engl. coal; njem. Kohle; rus. уголь), crna ili crnosmeđa sedimentna stijena, nastala raspadanjem i zbijanjem (karbonizacija, tj. pougljenjivanje) uglavnom biljne organske tvari tijekom milijuna godina. Sastoji se od goriva dijela, različitih ugljikovih, sumpornih i dušikovih spojeva, te negoriva dijela, mineralnih primjesa i vode (vlaga), koji mu smanjuju toplinsku vrijednost. Glavna sastavnica ugljena i nosilac toplinske vrijednosti je → ugljik, a maseni mu se udio povećava sa starošću ugljena. Prema stupnju karbonizacije i geološkoj starosti razlikuju se kameni ugljen (plameni, plinski, masni i mršavi ugljen, kanel, boghed i antracit, najstarija vrsta ugljena koja sadržava ~ 98% ugljika), smeđi ugljen (meki smeđi ugljen, tj. lignit, koji sadržava ~ 30% ugljika i tvrdi smeđi ugljen, koji može biti običan, sjajni i zemljasti smeđi ugljen) i → treset. Vadi se u ugljenokopima, te se nakon oplemenjivanja i → briketiranja upotrebljava kao gorivo ili kao sirovina za proizvodnju različitih tekućih ugljikovodika, gorivoga plina (→ plin, vodeni), različitih vrsta → katrana, → koksa, itd.