enzimi

enzimi, fermenti (engl. enzymes; njem. Enzyme; rus. ферменты), proizvodi živih stanica, jednostavne ili složene bjelančevine, često kuglasta oblika (globulini), koje kataliziraju kem. pretvorbe u organizmu. Mnoge enzime u aktivnom obliku čini bjelančevinski dio (apoenzim) i nebjelančevinska (prostetska) skupina (koenzim). Katalitičko djelovanje određeno je redoslijedom aminokiselina, što uvjetuje prostornu građu (konformaciju) nabiranjem dijelova polipeptidnoga lanca. Nastaje aktivno središte u obliku žlijeba ili šupljine, gdje se na poseban način vežu molekule točno određenoga supstrata, tj. spoja na koji djeluje enzim i kemijski ga mijenja. Od mnogih reakcija u koje može ući neki supstrat, svaki enzim katalizira samo jednu. Prema vrsti katalitičke reakcije razlikuje se šest glavnih skupina enzima. Oksidoreduktaze (dehidrogenaze, oksidaze, oksigenaze, → peroksidaze) pokreću reakcije oksidacije i redukcije. Transferaze kataliziraju prijenos atoma ili skupine atoma između dviju molekula. Hidrolaze (esteraze, glikozidaze, lipaze,  → proteaze) uključuju hidrolitičke reakcije i reakcije u obrnutom smjeru. Lijaze (aldolaze, dekarboksilaze, dehidrataze) kataliziraju reakcije eliminacije, u kojima se skupina atoma isključuje iz supstrata. Izomeraze (epimeraze, racemaze, intramolekularne transferaze) kataliziraju  → izomerizaciju molekula. Ligaze (sintetaze) kataliziraju oblikovanje kovalentne veze udruživanjem dviju molekula uz utrošak energije hidrolizom nukleozid trifosfata. Sposobnost enzima da djeluju na različite supstrate i izvan žive stanice primjenjuje se u biotehnologiji, prehrambenoj, farmaceutskoj i kem. industriji.  → enzimska tehnologija,  → kinetika, enzimska